Bea Hoogheid, secretaris van de Bomenbond, hield de volgende inspraak in de gemeenteraad van Leiden.

Bomenbond Rijnland bij agendapunt 9 Stedenbouwkundig Programma van Eisen Kaasmarkt, vergadering Commissie Stedelijke Ontwikkeling op 19 mei 2020

Geachte voorzitter en leden van de commissie SO

Volgens de bomeninventarisatie van juli 2016 staan er 23 bomen in het ontwikkelgebied Kaasmarkt, waaronder 11 platanen. De vier oudste zijn in 1952 aangeplant, de andere tussen 1970 en 1972. Mits er standplaatsverbetering en wat achterstallig onderhoud plaatsvindt kunnen deze bomen makkelijk nog eens 40 jaar mee. Hetzelfde geldt voor de 8 lindes langs de kade, inmiddels 45 jaar oud.

De tekst van het Stedenbouwkundig Plan van Eisen (SPvE) wekt de indruk dat het merendeel van de bomen ter plekke behouden kan blijven:(blz. 17)  het vertrekpunt is een groen binnenstadsplein aan het water en – ik citeer –  “De bestaande volwassen bomen vormen de basis voor de groene uitstraling van de ruimten.”

Dat geldt echter niet voor een aantal lindes want op blz 28 wordt bij de locatie van de grachtenpanden gemeld: “ De bebouwing gaat ten koste van 5 lindes aan de kade en 1 grote plataan. De plataan is verplantbaar en krijgt bij voorkeur een nieuwe plek elders op de Kaasmarkt.”

Ook aan de invloed van de bouwwerkzaamheden is gedacht. Zo wordt op blz 12 van de Inspraaknota gemeld: “De gemeente hecht zeer veel waarde aan de aanwezige bomen, met name de platanen, omdat zij bepalend zijn voor het karakter van de plek. Bij de bouwwerkzaamheden zal de conditie van de bomen nauwlettend in de gaten gehouden worden.(…)”

Het klinkt te mooi om waar te zijn en het ís dan ook niet waar.

Vanaf begin 2017 heeft de Bomenbond bij inmiddels vier opeenvolgende projectcoördinatoren gewezen op de manco’s in het rapport uit 2016. Zonder nader onderzoek is de aanname van het behoud van de platanen en zeker ook de verplantbaarheid van het grootste exemplaar op de hoek met de Hooigracht niet meer dan ‘wensdenken’.

Wij hebben 4 vragen en opmerkingen:

• Hoe denkt het college de platanen bij cluster III te sparen? Wij hebben grote twijfels.

Meten is weten.  Rekent u even mee? De afstand tussen kademuur en de stamvoet van de vier platanen is amper 14 meter. In de bestrating is wortelopdruk te zien vanaf de stam tot op 2 meter van de kademuur. Het is dan ook aannemelijk dat veel wortels – waaronder die voor de stabiliteit –  tot zeker 10 meter vanaf de stamvoet richting kade lopen. Dit betekent dat voor de aanleg van de bouwput het wortelpakket rondom zo’n 4 meter zal moeten worden ingekort om kavels met een diepte van 8 meter (blz 28 SPvE) mogelijk te maken. Als de bomen dit al overleven zien ze er in ieder geval niet fraai meer uit omdat inname van het wortelpakket ook sterke reductie van de kroon vergt.

• Conditie bewaken tijdens de bouw: hoe ziet de toezichthouder dit voor zich?

Tijdens de bouw van de clusters I, II en IV is sprake van veel en zwaar bouwverkeer. Dit leidt onvermijdelijk tot grote belasting van de wortelpakketten van de meeste platanen (zeker die bij de entree aan de Hooigracht) en tot schadelijke verdichting van de grond.                                                    Bij de bouw van de grachtenpanden dreigt bovendien verdroging van de wortelpakketten door wegsijpelend water richting bouwput. Hoe denkt men in dergelijke omstandigheden de conditie van de bomen te kunnen bewaken?                                                                                                                                             Natuurlijk is voor alles een oplossing te bedenken (aanvoer bouwmaterialen via het water, slaan van een damwand) maar wel tegen extra kosten.                                                                                                             Veel bouwverkeer betekent overigens ook grote kans op beschadiging van de kronen van de bomen. Of is het de bedoeling alle platanen uit voorzorg maar te knotten?

• Hoe serieus neem het college haar eigen plannen tot verplanten?

Het college suggereert dat er voor de plataan bij voorkeur een nieuwe plek elders op de Kaasmarkt gevonden kan worden. Wij kunnen dit niet serieus nemen. Zeker niet in het licht van de nadrukkelijke vermelding dat het SPvE niet ingaat op de inrichtingvan de Kaasmarkt.  Bedenk wel: we hebben het over een boom met een hoogte van 18 meter en een omtrek van 2,5 meter. Verplanting van zo’n boom vraagt jarenlange voorbereiding. Vóór je daaraan begint is veel meer onderzoek nodig dan de enkele proefboringen uit 2016.                                                                                                                             Maar als we toch mogen ‘wensdenken’: volgens hetzelfde rapport zijn ook alle lindes verplantbaar….

• Waarom is er geen Bomen Effectanalyse (BEA) gemaakt?

U herinnert zich misschien nog de pijnlijke discussie over de kap van drie grote bomen voor de brug naar het Schuttersveld. De vraag die toen opkwam is of het college deze consequentie duidelijker aan de orde had moeten stellen bij de voorbereidende besluiten.                                                                  Ook bij dit ontwikkelgebied is de helderheid rond de bomen ver te zoeken. Talloze voorstudies zijn verricht, o.a. voor het parkeren. Een grondige Bomen-Effectanalyse kost een fractie van de kosten van deze parkeerstudies maar opnieuw ging het BLIK weer vóór de BOOM. Gevolg is dat u nu moet beslissen op grond van niet onderbouwde aannames over behoud of verplanten van bomen.

Wij stellen dan ook voor dat er alsnog op korte termijn een BEA wordt uitgevoerd zodat helder wordt hoeveel bomen uiteindelijk behouden of verplant kunnen worden.

Ik dank u voor uw aandacht.