Amper twee jaar na de discussie over de huidige bomenverordening (Verordening voor de fysieke leefomgeving Leiden 2020, onderdeel bomen) komt het Leidse college met wéér een nieuwe versie. Je mening geven (zienswijze schrijven) kan tot en met 31 augustus 2023.
Niet alleen de verordening, ook de huidige beleidsregel met afwegingen voor de aanwijzing en bescherming van bomen, de Nota Overlast van bomen en het Register Ecologische Bomen worden gewijzigd. Alleen de voorgestelde nieuwe verordening staat echter voor inspraak open.
Ontbreken van samenhang
De Bomenbond Rijnland vindt het met name bezwaarlijk dat de voorgestelde nieuwe versie van de beleidsregel zoals behandeld als in de collegevergadering van 27 juni 2023 ontbreekt bij de inspraakstukken. Het college van burgemeester en wethouders wil geen inspraak op de beleidsregel omdat het vaststellen daarvan een bevoegdheid van het college zou worden en niet opnieuw van de gemeenteraad.
De verordening en de beleidsregel behoren volgens de Bomenbond in samenhang bezien te worden. Dat was twee jaar geleden ook het geval. De beleidsregel bevat immers het beleidskader waaraan de gemeente bij de uitvoering van de verordening zelf is gebonden.
Aanleiding voor de herziening
Aanleiding voor de herziening van de verordening en de beleidsregel is het struikelblok van de ‘meldingen‘: kap zonder vergunning. Destijds al een discussiepunt en nu bewaarheid: in de huidige opzet is het juridisch niet houdbaar om onder de noemer ‘meldingen’ zonder vergunning te kappen. Daarom stelt het college nu voor meldingen te vervangen door ‘beheerkap‘ (zie hierna bij punt 1).
De Bomenbond werd afgelopen september uitgenodigd voor een overleg over deze wijziging maar werd toen geconfronteerd met nog veel meer wijzigingen in zowel de verordening als de daarbij behorende beleidsregel. Het college noemt het slechts een ‘technische wijziging’ van de huidige verordening. De Bomenbond Rijnland (BBR) meent echter dat de nieuwe tekst van de verordening veel verder gaat dan louter technische wijzigingen en zal dan ook zeker een zienswijze indienen.
Belangrijke punten voor onze inspraak
Belangrijkste punten daarin zijn wat ons betreft:
1) Vervangen van de Meldplicht voor het kappen van dode en kwarrende bomen door vergunningvrije Beheerkap. De gemeente publiceert periodiek een lijst met bomen die al dood zijn of waarvan de conditie zo slecht is dat die aantoonbaar nog maar een beperkte resterende levensduur hebben. Bewoners of organisaties kunnen binnen een maand na publicatie reageren op die lijst. Als een gesprek met de afdeling Beheer niet tot overeenstemming leidt wordt voor die boom of bomen alsnog een reguliere kapaanvraag ingediend.
Klinkt goed, maar op 1 mei 2023 is de BBR bij wijze van proefneming gevraagd om binnen een maand te reageren op een lijst met tientallen te vervangen bomen. Bij veel van die bomen bleken echter de aan te leveren inspectierapporten te ontbreken of stonden er onjuiste locatiegegevens bij. Op het moment van dit schrijven, 17 juli 2023, hebben wij de juiste gegevens en de ontbrekende rapporten nog steeds niet ontvangen. Op deze manier gaat ook de voorgestelde Beheerkap niet werken…
2) Eisen aan vervangende bomen (compensatie). In de huidige bomenverordening staat dat compensatieplannen voor gekapte bomen moeten aantonen dat de nieuwe aanplant bijdraagt aan verbeteringen in ecologie, klimaatadaptatie en beeldkwaliteit.
De Bomenbond Rijnland constateert dat in het nieuwe voorstel deze ambitie op een lage pitje is gezet en dat in de regelgeving en het beleidskader geen uitwerking is gegeven aan criteria voor die verbeteringen. Alleen op het onderdeel ecologie wordt nu gewerkt met een ‘boekhouding’ op basis van de scores van de individuele boomsoorten uit het Register Ecologische Bomen. Los van de vraag wat deze rekensommen nu echt aantonen, meent de BBR dat deze manier van werken een te eenzijdige en te magere invulling vormt van de afweging die nodig is.
3) Er zou door de gemeente een stadsgesprek worden georganiseerd over het in 2021 ingevoerde Register Ecologische Bomen. In de praktijk hebben alleen gesprekken plaatsgevonden met een select aantal genodigden. Dat kun je geen stadsgesprek noemen. Ook in dat kader heeft de BBR ingebracht dat alleen het toepassen van een Register Ecologische Bomen een te magere invulling is voor de opgaves waar we voor staan door het gebrek aan ruimte in de stad (bouwopgaaf!) en de klimaatveranderingen.
4) Compensatiebepaling. In artikel 3.6.1.6 lid 2 staat nog steeds een onduidelijke bepaling: daarin wordt een verplichting tot compensatie opgelegd wanneer een boom een ecologische waardering heeft van minder dan 3. Dat zou impliceren dat geen compensatie verplicht is bij de kap van bomen met de hoogst mogelijke ecologische waardering (3 of 4). Dat kan niet waar zijn.
5) Definitie. Het begrip ‘boom’ wordt vervangen door ‘houtopstand’, ook als het gaat om een enkele boom. Een verordening moet leesbaar en begrijpelijk zijn, dus hou het gewoon op ‘boom’ in een ‘bomen’verordening! Gebruik houtopstand alleen als sprake is van meerdere bomen.
6) Boomstructuur. In de huidige verordening staat nog een tamelijk verwarrend artikel over kap in boomstructuren. Goed dat dat artikel is geschrapt. Maar waar wordt nu wel geborgd dat voor de kap van waardevolle rijen bomen zwaarwegende argumenten moeten worden aangedragen zoals dat ook het geval is voor bijvoorbeeld een enkele monumentale boom die valt onder de Groene Norm die ook in 2021 is ingevoerd?
7) Openstaande punten. Bij de nu voor reactie voorgelegde stukken ontbreekt nog het nodige, zoals de volgende onderwerpen die wel in de huidige verordening zijn geregeld – quickscan RO, kabels & leidingen, ontgravingen, schade afwikkeling en toezicht. Er is toegezegd dat deze zaken in een volgende wijziging van de Verordening worden meegenomen. Nu het de gemeente niet is gelukt deze punten tijdig op orde te hebben voor de thans voorgestelde aanpassingen is het wel zaak dat helder wordt aangegeven op welke manier verder zal worden gewerkt aan deze onderwerpen en wanneer ook deze aanvullingen aan de gemeenteraad zullen worden voorgelegd. Ook ontbreekt een bijgestelde Nota Overlast van Bomen, met een daarbij behorend scoreformulier.
8) Openbaar beheerbestand. Alle bomen in Leiden worden een keer per vier jaar gecontroleerd. De gegevens over de staat waarin bomen verkeren zijn niet openbaar inzichtelijk maar moeten per boom worden opgevraagd. Nodeloos omslachtig en tijdrovend.
De BBR heeft voorgesteld om het bomenbeheerbestand openbaar te maken zodat iedereen kan zien hoe de staat van een boom is beoordeeld op grond van de laatstgehouden bomeninspectie. De gemeente weigert dit uit angst voor eventueel misbruik door onterechte schadeclaims. Claims zijn echter alleen mogelijk wanneer blijkt dat er sprake is van achterstallige controles of van het niet uitvoeren van de aanbevelingen die in deze controles zijn gedaan. De BBR denkt dan ook dat de gemeente last heeft van koudwatervrees en dat deze data gewoon openbaar moeten zijn.
Resumerend
De BBR meent dat de herziene verordening en het Raadsvoorstel op de volgende punten gewijzigd dient te worden;
1) Een betere administratieve uitwerking van de voorgestelde beheerkap, waarbij voor de vervangende aanplant wordt gemotiveerd waarom die bijdraagt tot minimaal een gelijkwaardige compensatie voor ecologie, klimaat en beeldkwaliteit.
2) In compensatieplannen bij ruimtelijke ontwikkelingen (woningbouw, infrastructuur) dient toetsbaar gemotiveerd te worden waarom er sprake is van ten minste een gelijkwaardige compensatie voor ecologie, klimaat en beeldkwaliteit. Dit vergt een nadere uitwerking van te hanteren criteria en normen.
3) De BBR vindt dat in de verordening normen voor de bijdrage van bomen aan klimaatadaptatie en beeldkwaliteit opgenomen dienen te worden opdat het boomkroonvolume (bladmassa) en de boomkroonbedekking in buurten en wijken (schaduwwerking, verkoeling) van bomen in volgroeide vorm minimaal gelijk blijft.
4) In de verordening zien bij de compensatiebepaling opgenomen te worden dat altijd compensatie is vereist, ongeacht de ecologische waardering van de gekapte boom.
5) We willen een bomenverordening waarin het begrip ‘boom’ centraal staat.
6) Kap van (een deel van) waardevolle bomenstructuur vergt een even zware afweging van het belang van behoud versus het belang van de aanvrager als bij individuele Groene Norm bomen het geval is.
7) In het Raadsvoorstel dient duidelijk aangegeven te worden welke onderwerpen nog ontbreken en wanneer deze wijzigingen aan de Raad zullen worden voorgelegd.
8) Het bomenbeheerbestand van de gemeente Leiden dient actief openbaar te zijn en eenvoudig raadpleegbaar voor iedere inwoner.
Voorbereiding Zienswijze Bomenbond
De BBR zal op basis van bovenstaande punten deze zomer een zienswijze gaan opstellen. Het bestuur nodigt de leden van harte uit voor de inhoud daarvan suggesties te doen. Uiteraard kunnen leden ook ieder individueel zienswijzen indienen.